Taal en cultuur in Kaapverdië

Taal in Kaapverdië

De officiële taal van Kaapverdië is Portugees, maar op straat spreekt men Creools, dit is een mix van Portugees en andere talen. Elk eiland heeft een ander soort Creools. Aan de manier waarop een Kaapverdiaan Creools spreekt, kan men zeggen uit welk eiland hij of zij komt. Een deel van de bevolking spreekt als derde taal, naast het Portugees en Creools, Engels of Frans.

Officiële landstaal van Kaapverdië is Portugees

Portugees is de officiële taal in Kaapverdië, maar in de dagelijkse omgang praten de inwoners Crioulo (Creools) met elkaar. De Portugezen bezetten de Kaapverdische eilanden van de 15e tot 20e eeuw omwille van hun strategische ligging in de trans-Atlantische slavenhandel. Het Crioulo Cabo Verdianu wordt dan ook beschouwd als een van de oudst levende gesproken Creoolse talen. 

Pas na de onafhankelijkheid in 1975 werd de rol van de Creoolse taal in Kaapverdië belangrijker. Portugees spreekt men nog steeds op radio, televisie, conferenties en in het onderwijs. 

Volkstaal van Kaapverdië is Creools

De Creoolse taal in Kaapverdië vindt zijn oorsprong in de ontmoeting tussen de West-Afrikaanse talen en  het Portugees. Maar Crioulo leek zo erg op het Portugees, dat deze vroeger als een dialect werd beschouwd. Door de jaren heen groeide dit uit tot een volwaardige taal met een eigen woordenschat. 

Barlavento en Sotavento Creools 

Kaapverdie wordt opgesplitst in 2 eilandengroepen met elk hun specifieke variant hebben van het Creools; 

• Sotavento, de onderwindse eilanden: Santiago, Maio, Brava en Fogo.
• Barlavento, de bovenwindse eilanden: Sal, Boa Vista, São Nicolau, São Vicente en Santo Antão

De onderwindse eilanden werden sinds de 15e eeuw bewoond. De slavenhandel vond vooral plaats op deze eilanden waardoor het Creools hier veel invloeden kent uit Afrikaanse talen. Hier spreekt men de “Badiu” variant van het Creools. 

De bovenwindse eilanden werden pas bewoond vanaf de 17e eeuw. De eilanden waren belangrijk voor de Portugese handelaars en Britse steenkoolhandel. Hierdoor heeft het “Sampadjudo” Creools meer invloeden uit de Portugese en Britse taal. 

Elk eiland heeft ook nog eens zijn specifiek dialect met verschillende begrippen. Ze maken in Kaapverdië wel eens het grapje dat als 2 boeren van Fogo en Santo Antao samen zijn, ze bijna niet met elkaar kunnen communiceren. 

Kaapverdisch Creools is geen geschreven taal

Sinds zijn ontstaan was het Kaapverdisch Creools een gesproken volkstaal. Er bestaat geen officiële spelling en de woordenschat is slechts gedeeltelijk in kaart gebracht. Men probeert wel om het Crioulo tot tweede officiële landstaal te maken, maar door het ontbreken van de volledige grammatica verloopt dit proces moeizaam. 

Met Frans en Engels kom je al een heel eind

Naast Portugees leren de kinderen Engels en Frans op school. Kaapverdië is een relatief nieuwe vakantiebestemming waardoor niet alle inwoners Frans of Engels praten. Degenen werkend in het toerisme praten een aardig woordje Engels en Frans, maar de boodschap blijft alsnog om rustig te praten. Nog niet iedereen is gewend aan toeristen en sommigen mensen spreken enkel Creools en Portugees. Heel wat ouderen woonden vroeger in Europa. Het kan je in een stad als Mindelo dus zomaar gebeuren dat iemand je in het Nederlands aanspreekt om een praatje te slaan.  

Leuke Kaapverdische woorden en begrippen

Crioulo is een vrolijke, zingende taal waar de bevolking trots op is. Als reiziger is het dan ook leuk om enkele woorden en begrippen te kennen om met de lokale bewoners te communiceren. Ook al zijn het kleine woorden, de mensen in Kaapverdië waarderen je inzet. Hieronder een overzicht: 

#Bomdia, boa tarde, boa noite

Bij het binnengaan in een winkel of restaurant zeg je “bom dia” wat net als in het Portugees goedemorgen betekent. “Boa tarde” goedemiddag en “boa noite” goede nacht. 

#Tud dret / tud cool ?

Deze uitdrukking zal je ongetwijfeld horen tijdens je vakantie in Kaapverdië. Als je iemand vraagt hoe het gaat gebruik je “tud dret of tud cool?” Antwoorden doe je op dezelfde manier: Sim, tud dret. Ja alles goed. 

#Manera 

Manera is ook een manier om aan iemand te vragen of alles goed gaat. “Manera bo ta?” Hoe gaat het met je? Manera gebruik je ook als je iemand niet goed verstaan hebt en je de vraag nog een keer wil horen. 

#Mi e de Holanda / Belgica

Als iemand je vraagt waar je vandaan komt antwoord je: Mi e de Holanda/Belgica. Um ta fala/papia Holandés (ik praat Nederlands).  

# Um ta toma um kafe com leite   

Als je iets wil bestellen in een barretje zeg je: um ta toma um kafe com leite / um agua natural (ik wil graag een koffie met melk / water). 

#Sodade 

Sodade is een begrip afgeleid van het Portugees en betekent “heimwee of gemis”. In de Kaapverdische muziek zingt men vaak over de “Sodade” die de mensen hebben naar hun geliefden in het buitenland of het gemis van hun land. 

#Morabeza 

Morabeza vertaald zich als “wees welkom en voel de gastvrijheid”. Kaapverdianen leven naar de vrolijke levensstijl Morabeza. Ze zijn openhartig en laten je graag kennis maken met de Kaapverdische cultuur. Je ziet dit vanzelf bij je volgend bezoek aan de Kaapverdische eilanden. 

Muziek in Kaapverdië

Kaapverdië is verhoudingsgewijs een van de landen met de meest talentvolle artiesten per inwoner. Muziek stroomt door de aderen van de Kaapverdianen. De eilandstaat is klein maar staat internationaal bekend om haar grote namen en wereldberoemde artiesten zoals Cesária Évora, Mayra Andrade, Cordas do Sol, Lura, Sarah Tavares en Nelson Freitas.

Dans in Kaapverdië

Kaapverdië kent diverse dansen, zoals Zouk (Kizomba), Funana en Batuque. Op de zuidelijke eilanden dansen ze ook Coladera. Er is ook Colá São João, een dans die alleen maar gedanst wordt tijdens het feest van Santo Antônio en São João in juni. Er is ook Kizomba en Kuduro, deze komen origineel uit Angola, maar zijn sinds het begin van hun bestaan ​​aangepast aan de Kaapverdische danscultuur. Kaapverdië staat ook bekend om haar uitbundige carnaval.